Ο Καθηγητής Α. Πουλλικκάς ανέλυσε σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό κανάλι Sky News Arabia στις 4 Σεπτεμβρίου, την πρωτοποριακή έρευνα σχετικά με την προοπτική της Αν. Μεσογείου να εξελιχθεί σε κόμβο παραγωγής και εξαγωγής υδρογόνου.

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, ο Καθηγητής Ανδρέας Πουλλικκάς τόνισε τα μοναδικά στρατηγικά πλεονεκτήματα της περιοχής, που την καθιστούν ευνοϊκά τοποθετημένη στη διεθνή αγορά υδρογόνου. Αυτά περιλαμβάνουν την εγγύτητά της στις ευρωπαϊκές αγορές εισαγωγής υδρογόνου, προσφέροντας μικρότερες και πιο οικονομικές διαδρομές μεταφοράς, καθώς και τους άφθονους ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους της περιοχής, οι οποίοι περιλαμβάνουν μερικές από τις υψηλότερες ηλιακές ακτινοβολίες παγκοσμίως και ισχυρούς παράκτιους ανέμους. Επιπλέον, η περιοχή διαθέτει σημαντικά αποθέματα φυσικού αερίου, τα οποία μπορούν να χρησιμεύσουν ως πρώτη ύλη για την παραγωγή τόσο μπλε όσο και πράσινου υδρογόνου.

Η έρευνα υπογραμμίζει ότι η συντονισμένη περιφερειακή συνεργασία και οι στοχευμένες επενδύσεις μπορούν να πολλαπλασιάσουν τα οικονομικά και ενεργειακά οφέλη. Η περιοχή βρίσκεται σε θέση να προσφέρει ανταγωνιστικό κόστος υδρογόνου και να καλύψει την αυξανόμενη ευρωπαϊκή ζήτηση έως το 2050. Τα ολοκληρωμένα μαθηματικά μοντέλα, που έχουν αναπτυχθεί από την Ερευνητική Μονάδα H2Zero του Πανεπιστημίου Frederick, προβλέπουν σημαντική αύξηση στην παραγωγή υδρογόνου, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τα έσοδα από εξαγωγές, υπό την προϋπόθεση ότι οι χώρες θα αξιοποιήσουν κοινές υποδομές και θα εναρμονίσουν τις ενεργειακές τους στρατηγικές.

Η αρχική συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στην αραβική γλώσσα και μπορείτε να τη βρείτε εδώ.

Ακολουθεί η συνέντευξη στην ελληνική γλώσσα, για λόγους διαφάνειας και προσβασιμότητας: 

Ερώτηση: Καθηγητά, γιατί πιστεύετε ότι η περιοχή έχει τόσο σημαντική ευκαιρία στην αγορά υδρογόνου;

Απάντηση:Η Ανατολική Μεσόγειος συνδυάζει γεωστρατηγική θέση, άφθονους ενεργειακούς πόρους και υπάρχουσες ενεργειακές υποδομές με τρόπο που την καθιστούν εν δυνάμει περιφερειακό κόμβο υδρογόνου. Πρώτον, η εγγύτητα στις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές αγορές υδρογόνου σημαίνει μικρότερες και πιο οικονομικές διαδρομές μεταφοράς, σε σύγκριση με άλλους μελλοντικούς προμηθευτές. Δεύτερον, η περιοχή επωφελείται από υψηλό ηλιακό δυναμικό και ισχυρούς παράκτιους ανέμους, που μπορούν να παρέχουν την ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια που απαιτείται για την ηλεκτρόλυση πράσινου υδρογόνου σε μεγάλη κλίμακα και με χαμηλό κόστος.

Επιπλέον, τα μεγάλα αποδεδειγμένα αποθέματα φυσικού αερίου της περιοχής, 2.400 δισεκατομμυρία κυβικά μέτρα συνολικά, συμπεριλαμβανομένων 400 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων στην Κύπρο, αποτελούν σημαντική γέφυρα για την παραγωγή μπλε υδρογόνου μέσω αναμόρφωσης του φυσικού αερίου, ενώ παράλληλα θα αναπτυχθεί υποδομή για τη δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα. Τέλος, οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου να τροποποιηθούν για την εξαγωγή προς τις διεθνείς αγορές υδρογόνου ή αμμωνίας.

Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων οδηγεί σε σημαντική μείωση του κόστους παραγωγής υδρογόνου, καθώς η μοντελοποίηση που έχουμε αναπτύξει δείχνει μείωση 66% μέχρι το 2060, κάτω από τα 2 δολάρια ανά κιλό. Αυτή η συνεργασία γεωγραφικής θέσης, ενεργειακών πόρων και υποδομών καθιστά την Ανατολική Μεσόγειο ελκυστικό προμηθευτή υδρογόνου.

Ερώτηση: Οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου διαθέτουν ήδη έργα και στρατηγικές για την εξαγωγή φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Θεωρείτε ότι η μετάβαση σε έργα υδρογόνου θα μπορούσε να προσφέρει μεγαλύτερα οφέλη;

Απάντηση:Αντί να εγκαταλειφθούν οι εξαγωγές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, η περιοχή θα πρέπει να ακολουθήσει μια συμπληρωματική προσέγγιση, σε φάσεις, που να αξιοποιεί όλα τα ενεργειακά περιουσιακά στοιχεία ταυτόχρονα. Το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται ως μεταβατικό καύσιμο όπου με την εμπορία του θα παράγει άμεσα έσοδα για τη χρηματοδότηση υποδομών υδρογόνου, ενώ ταυτόχρονα θα παρέχει πρώτη ύλη για την παραγωγή μπλε υδρογόνου. Για παράδειγμα, τα μοντέλα που έχουμε αναπτύξει δείχνουν ότι η Κύπρος μπορεί να κατανείμει το 80% της παραγωγής φυσικού αερίου για εξαγωγές, μετατρέποντας το 20% σε υδρογόνο έως το 2050.

Τα έργα διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας ενισχύουν το δυναμικό του υδρογόνου παρέχοντας σταθερότητα στο δίκτυο με την ηλεκτρόλυση με ανανεώσιμη ενέργεια για παραγωγή πράσινου υδρογόνου και δημιουργώντας πολλαπλές πηγές εσόδων από την ίδια υποδομή. Οι χώρες μπορούν να εξάγουν ηλεκτρική ενέργεια κατά τις ώρες αιχμής της ανανεώσιμης παραγωγής και να χρησιμοποιούν την περίσσεια για παραγωγή υδρογόνου κατά τις ώρες χαμηλής ζήτησης. Αυτή η ολοκληρωμένη προσέγγιση μειώνει τον χρηματοοικονομικό κίνδυνο μέσω διαφοροποίησης ενώ αναπτύσσει τεχνική εμπειρογνωμοσύνη και διεθνείς συνεργασίες.

Ερώτηση: Η μελέτη σας αναδεικνύει την ανάγκη για επενδύσεις σε ενεργειακές υποδομές. Πιστεύετε ότι οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου μπορούν να εξασφαλίσουν τις απαιτούμενες επενδύσεις; Επιπλέον, ποια είναι η σημασία της περιφερειακής συνεργασίας σε αυτό το πλαίσιο;

Απάντηση: Πράγματι, οι απαιτήσεις για επενδύσεις σε υποδομές είναι σημαντικές. Το μοντέλο μας δείχνει ότι απαιτούνται 15-25 δισεκατομμύρια δολάρια για μια ολοκληρωμένη περιφερειακή ανάπτυξη. Αυτό είναι απόλυτα εφικτό, δεδομένων των οικονομικών αποδόσεων και της στρατηγικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Προβλέπουμε ότι αυτές οι επενδύσεις θα δημιουργήσουν 25.000-40.000 θέσεις εργασίας κατά τη φάση κατασκευής και 8.000-12.000 μόνιμες θέσεις.

Η περιφερειακή συνεργασία είναι κρίσιμη γιατί η έρευνά μας δείχνει πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα 10 φορές μεγαλύτερο συγκριτικά με μεμονωμένες προσπάθειες των χωρών. Οι κοινές υποδομές μειώνουν δραστικά το κόστος ανά μονάδα, η διαφοροποίηση του κινδύνου εξασφαλίζει μικρότερη οικονομική επιβάρυνση και δημιουργεί ισχυρότερες θέσεις διαπραγμάτευσης με τους ευρωπαϊκούς αγοραστές, ενώ ο διαμοιρασμός τεχνικής εμπειρογνωμοσύνης επιταχύνει την υλοποίηση.

Ερώτηση: Στην αγορά υδρογόνου υπάρχει ανησυχία όσον αφορά το υψηλό κόστος παραγωγής. Πιστεύετε ότι οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου έχουν τη δυνατότητα να παράγουν υδρογόνο σε ανταγωνιστικές τιμές;

Απάντηση: Η Ανατολική Μεσόγειος διαθέτει μοναδικά πλεονεκτήματα που της επιτρέπουν να παράγει υδρογόνο με εξαιρετικά ανταγωνιστικές τιμές. Τα μοντέλα μας δείχνουν δραστική μείωση του κόστους παραγωγής, κατά 66% μέχρι το 2060, με μέσες τιμές συστήματος να φτάνουν τα 1,78 δολάρια ανά κιλό το 2060 και κάτω από 2 δολάρια ανά κιλό μετά το 2050.

Αυτή η ανταγωνιστικότητα οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως το φυσικό αέριο ως πρώτη ύλη σε τιμές χαμηλότερες από αυτές της Ευρώπης και της Ασίας, το εξαιρετικό ηλιακό και αιολικό δυναμικό που επιτρέπει τη φθηνή παραγωγή ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας για την ηλεκτρόλυση πράσινου υδρογόνου, η οικονομία κλίμακας λόγω μεγάλης ανάπτυξης και η μείωση των κεφαλαιουχικών εξόδων χάρη στις υπάρχουσες υποδομές.

Επιπλέον, η περιοχή αποκομίζει σημαντικά στρατηγικά οφέλη από πλεονεκτήματα χρονισμού, όπως οι εξαντλημένοι ταμιευτήρες φυσικού αερίου της Αιγύπτου που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, απαραίτητη για την παραγωγή μπλε υδρογόνου. Παράλληλα, επωφελείται από τη ραγδαία αύξηση της ζήτησης για υδρογόνο στην Ευρώπη.

Ερώτηση: Ποιος είναι ο ρόλος της Αιγύπτου στον κύκλο παραγωγής και προμήθειας υδρογόνου;

Απάντηση: Η Αίγυπτος μπορεί να λειτουργήσει ως περιφερειακός κόμβος υδρογόνου, χάρη στο μοναδικό συνδυασμό δυναμικού επεξεργασίας και υποδομών εξαγωγής. Τα υπάρχοντα τερματικά υγροποίησης φυσικού αερίου σε Νταμιέττα και Ιντκού μπορούν να τροποποιηθούν για εξαγωγή υδρογόνου ή αμμωνίας, προσφέροντας άμεση πρόσβαση στις ευρωπαϊκές και ασιατικές αγορές. Η Αίγυπτος μπορεί να επεξεργαστεί το φυσικό αέριο του Ισραήλ και της Κύπρου για παραγωγή υδρογόνου, αξιοποιώντας παράλληλα εξαντλημένους ταμιευτήρες φυσικού αερίου για δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα, απαραίτητη για την παραγωγή μπλε υδρογόνου.

Επιπρόσθετα, η μεγάλη εγχώρια αγορά της Αιγύπτου εξασφαλίζει σταθερή ζήτηση στα πρώτα στάδια ανάπτυξης της οικονομίας υδρογόνου, ειδικά μέσω βιομηχανιών όπως η παραγωγή χάλυβα και αμμωνίας, γεγονός που μειώνει τους επιχειρησιακούς κινδύνους και βελτιώνει τα οικονομικά μεγέθη.

Ερώτηση: Τέλος, ενώ Κύπρος, Αίγυπτος και Ισραήλ διαθέτουν επιβεβαιωμένα αποθέματα φυσικού αερίου, υπάρχουν ενδείξεις για πιθανά αποθέματα στη Συρία και το Λίβανο. Πιστεύετε ότι αυτές οι χώρες μπορούν να αποτελέσουν μέρος της περιοχής υδρογόνου;

Απάντηση: Τα πιθανά αποθέματα φυσικού αερίου στη Συρία και τον Λίβανο είναι σημαντικά. Ωστόσο, η συνεχιζόμενη πολιτική αστάθεια στη Συρία και η ρυθμιστική αβεβαιότητα και στις δύο χώρες δημιουργούν κίνδυνο για επενδύσεις, που πρέπει να αντιμετωπιστεί προτού προχωρήσει ουσιαστική ενεργειακή υποδομή. Η ρεαλιστική προσέγγιση είναι να επικεντρωθούμε αρχικά σε χώρες όπως η Κύπρος, η Αίγυπτος και το Ισραήλ, διατηρώντας παράλληλα ανοικτό το ενδεχόμενο για μελλοντική ένταξη της Συρίας και του Λιβάνου όταν οι συνθήκες σταθεροποιηθούν. Τόσο η Συρία όσο και ο Λίβανος θα ενίσχυαν την οικονομία κλίμακας και την ποικιλομορφία της περιφερειακής οικονομίας υδρογόνου μόλις σταθεροποιηθούν οι πολιτικές συνθήκες.

Κλείνοντας, θα ήθελα να προσθέσω ότι ο Οικονομικός Διάδρομος Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC) θα μπορούσε να αποτελέσει μια μακροπρόθεσμη υποδομή και εμπορική ραχοκοκαλιά για την κλιμάκωση των εξαγωγών υδρογόνου, συνδέοντας τους παραγωγούς της Ανατολικής Μεσογείου με τα ευρωπαϊκά κέντρα ζήτησης.